શા માટે આપણી ઘરે કિચન ગાર્ડન હોવું જોઈએ?

આજના સમયમાં બજારમાં મળતા શાકભાજીમાં રહેલા રસાયણયુક્ત ખાતરો, ઝેરી જંતુનાશક દવાઓ અને ગટરના પાણીના ઝેરી તત્ત્વો શરીર માટે જોખમ બની શકે છે. નિષ્ણાતો જણાવે છે કે, આવા દૂષિત શાકભાજી ખાવાથી લાંબા ગાળે આરોગ્ય પર નકારાત્મક અસર થઈ શકે છે. આથી, ઘરનાં આંગણમાં શાકભાજી ઉગાડીને તેનો સીધો લાભ લેવો વધુ સલામત અને લાભદાયક વિકલ્પ છે.

કિચન ગાર્ડન એટલે શું?

ઘરના આસપાસ, ફાજલ જમીન, અગાશી, છત કે બાલકનીનો ઉપયોગ કરીને ફળ, ફૂલ અને શાકભાજીનું વાવેતર કરવાથી જે બગીચો બને છે તેને કિચન ગાર્ડન કહેવામાં આવે છે. કોઈ પોતાનો સૌંદર્ય વધારવા માટે બગીચો તૈયાર કરે છે, તો કોઈ રોજિંદી જરૂરિયાત માટે તાજા શાકભાજી ઉગાડે છે. આમ, ઘરઆંગણે જરૂરીતા મુજબની શાકભાજી ઉપલબ્ધ રહે છે અને ઘરની સૌંદર્યમાં વધારો થાય છે.

ઘર આંગણે શાકભાજી ઉગાડવાના ફાયદા

• તાજા અને સ્વસ્થ ઉત્પાદનો:
  જ્યારે પણ જરૂર પડે ત્યારે તાજા, રસદાર અને આરોગ્યવર્ધક શાકભાજી મેળવી શકાય છે.
  
• ખર્ચમાં બચત:
  બજારમાં મળતા મોંઘા શાકભાજી પર ખર્ચ ઘટાડી શકાય છે.
  
• ઓર્ગેનિક ઉત્પાદન:
  ઘરનાં બગીચામાં ઉગાડેલી શાકભાજીમાં જંતુનાશક દવાઓ અને રસાયણવાળા ખાતરોનો અભાવ હોય છે, જેથી કુદરતી ઓર્ગેનિક શાકભાજી મળતી રહે છે.
  
• શારીરિક વ્યાયામ:
  બગીચામાં હળવો કાર્ય કરવાથી શરીર સક્રિય રહે છે અને નિયમિત વ્યાયામની સાથે આરોગ્ય પણ મજબૂત બને છે.
  
• ઘરની સૌંદર્ય અને સ્વચ્છતા:
  વિવિધ શાકભાજી અને ફૂલો ઉગાડવાથી ઘરની આજુબાજુ સુંદર અને મનમોહક દેખાય છે.
  
• શૈક્ષણિક લાભ:
  બાળકોને વિવિધ ફૂલ, છોડ અને પાકોની ઓળખ, ખેતીની પદ્ધતિ અને તેના ઉપયોગ વિશે જ્ઞાન પ્રદાન થાય છે.
  
• પાણીનો યોગ્ય ઉપયોગ:
  નકામા વહેતા પાણીને બગીચામાં ઉપયોગમાં લઇને પ્રદૂષણના પ્રશ્નો ઓછા કરી શકાય છે.
  

સફળ બગીચા માટે ધ્યાનમાં લેવા જેવી બાબતો

ઘણા લોકોની ફરિયાદ રહે છે કે, બગીચામાં મહેનત છતાં શાકભાજી અથવા ફૂલો યોગ્ય પ્રમાણમાં ઉછરતાં નથી. તેના મુખ્ય કારણોમાં યોગ્ય જમીનનો અભાવ અને પાકોની ખેતી પદ્ધતિ વિશે પૂરતી જાણકારી ન હોવી સામેલ છે. સફળ બગીચા માટે નીચેના મુદ્દાઓને ધ્યાનમાં રાખવું જરૂરી છે:

• પાકની પસંદગી:
  હવામાન, ઋતુ અને ઘરઆંગણાની જગ્યાનું ધ્યાન રાખીને યોગ્ય શાકભાજી પાક પસંદ કરો.
  
• સૂર્યપ્રકાશ:
  ઘરઆંગણામાં દિવસ દરમિયાન પૂરતું સૂર્યપ્રકાશ મળવું ખૂબ જ મહત્વનું છે.
  
• ઋતુ અનુસાર પાક:
  ખરીફ, રવી અને ઉનાળાના ઋતુ મુજબ પાકની પસંદગી કરો જેથી ઉગાડવામાં વધુ સફળતા મળે.
  
• પાકની રોપણી:
  
  • રીંગણી, મરચી, ટામેટા, કોબીજ, ફૂલો અને ડુંગળી:
    આ પાકોનું યોગ્ય સમયે અને યોગ્ય અંતર રાખીને રોપણ કરવું.
    
  • ટીંડોળા (ઘીલોડા) અને પરવળ:
    આ માટે ઘરઆંગણાના ખૂણામાં મંડપ બનાવી、一 કે બે થાણામાં રોપણી કરવી.
    
  • વેલાવાળા શાકભાજી (જેમ કે દૂધી, ગલકા, તુરીયા):
    ઝાડ, અગાશી અથવા ફેન્શીંગ પદ્ધતિથી રોપણ કરવી.
    
  • છાંયાયુક્ત વિસ્તારમાં:
    અળવી, ધાણા, મેથી, ફૂદી, પાલક અને આદુ જેવા પાકો ઉગાડવા યોગ્ય રહે છે.
    
• કચરાનું આયોજન:
  ખાટીફ ઋતુના પાક પૂર્ણ થયા પછી રવી ઋતુના પાકની વાવેતર સુનિશ્ચિત કરવા કચરાનું યોગ્ય આયોજન કરવું.
  
• કંપની પીટ (કમ્પોસ્ટ પીટ):
  બગીચાના કચરા, ઘાસ અને પાંદડા એકત્રિત કરીને નાનકામાં કમ્પોસ્ટ પીટ બનાવવાથી ખાતર તૈયાર કરી શકાય છે.
  
• અન્ય પાકો:
  જો જગ્યા મળે તો પપૈયા, મીઠી લીમડી, સરગવો, લીંબુ, અને કેળ જેવા છોડોનું પણ વાવેતર કરી શકાય છે.
  
• આવશ્યક સાધનો:
  ખેડ, ખાતર, પાણી અને પાક સંરક્ષણ માટે જરૂરી પગલાં સાથે કોદાળી, દાતરડા, ખુરપી, પાવડો, પંજેઠી, અને દવા છાંટવાના પંપ જેવા સાધનો પણ હાથમાં રાખવા જરૂરી છે.
  

કિચન ગાર્ડન કેવી રીતે બનાવીએ?

જો તમારા ઘરમાં જગ્યા ઓછી હોય, ખાસ કરીને ફલેટમાં રહેતા હોય તો ટેરેસ ગાર્ડન કે ટ્રે/કૂંડામાં શાકભાજી ઉગાડીને પણ આંગણવાડીના શાકભાજીનો આનંદ મેળવી શકાય છે.

• સ્થળની પસંદગી:
  ગેલેરીની જગ્યા, છત કે ધાબા ઉપરની ખુલ્લી જગ્યાનો ઉપયોગ કરી જ્યાં સીધો સૂર્યપ્રકાશ મળે.
  
• પાકોની યોજના:
  મોટા કૂંડામાં રીંગણી, મરચી, ટામેટા, દૂધી, ગલકા, કાકડી જેવા પાકો ઉગાડી શકાય છે, જ્યારે ટ્રેમાં અથવા નાના કૂંડામાં મેથી, ધાણા, પાલક જેવા ભાજીપાલાના પાક સફળતાપૂર્વક ઉગાડી શકાય છે.
  
• મોટી મિશ્રણ માટી:
  કૂંડામાં અડધી સારી માટી સાથે છાણીયું ખાતર, વર્મિકમ્પોસ્ટ અથવા દિવેલી/લીંબુના ખોળનો મિશ્રણ ભરવાથી પાક માટે યોગ્ય માહોલ તૈયાર થાય છે.
  

ઘર આંગણે કિચન ગાર્ડન બનાવવાનું નિર્ણાયક પગલું તમારા પરિવારના આરોગ્ય અને સુખાકારી માટે એક શ્રેષ્ઠ નિર્ણય સાબિત થઈ શકે છે. આ પ્રોજેક્ટના દ્વારા તમે સ્વસ્થ અને ઓર્ગેનિક શાકભાજીનો લાભ લઈને, સાથે-સાથે ફિઝિકલ એક્ટિવિટી અને પ્રકૃતિની નજીક રહેવાની ખુશી મેળવી શકો છો.